Architectuur Amsterdam. Een gids

23 jaar geleden, In 1987, kwam de eerste druk uit van Amsterdam Architecture. Een architectuurgids in het Engels, bedacht door Guus Kemme, eigenaar van de architectuurboekhandel Achitectura & Natura aan de Leliegracht in Amsterdam. Een boek, bestemd voor architecten, historici of gewoon architectuurliefhebbers.

Guus Kemme overleed in 2000, maar zijn initiatief, uitgegeven door THOT, is nog altijd een groot succes - het boekje beleeft nu zelfs zijn zesde druk. Nieuw is dat naast deze zesde druk er nu ook voor het eerst een Nederlandse editie is verschenen. De nieuwe edities zijn geactualiseerd, er is een hoofdstuk Nieuwe Projecten uit de periode 2005-2010

Amsterdam Architectuur. een gids.Het boekje is baanbrekend. Er bestaat volgens mij geen vergelijkbaar handzaam overzicht van de hoogtepunten van de Amsterdamse architectuur, gepresenteerd met korte beschrijvingen en foto's.
De gids begint met een overzicht van de stadsuitbreidingen van Amsterdam en een hoofdstukje over de Amsterdamse parken. Dan volgen chronologisch acht perioden, waarin de samenstellers de architectuur hebben verdeeld, voorafgegaan door een introductie.

Met korte omschrijvingen kan een auteur verschillende kanten op. Hij kan kiezen voor gebruik, hergebruik, bewoningsgeschiedenis van een pand. Het vergelijken met soortgelijke gebouwen of met de stijl van andere bouwmeesters. Er bloemrijke beschrijvingen aan wijden, anekdotes vertellen of nagaan hoe het in de loop der jaren gewaardeerd werd. Dat gebeurt allemaal wel, maar soms spat de kunsthistorie ervan af en blijft het bij de opsomming van een aantal bouwkundige karakteristieken. 'Op de attiek staan vier vazen', 'de ruwe beraping is van later datum', 'glasroeden', 'middenrisaliet', 'festoenen', 'kraagstenen', 'aanzetstenen, steutelstenen en voluten': als argeloze lezer krab je toch even achter je oren.

Zulke beschrijvingen zijn dus allerminst journalistiek, maar aan de wat technische kant. De niet zeer ingevoerde monumenten- of architectuurliefhebber moet hier en daar nog aan de slag met een zoeksysteem. Wat is een voluut…?

Al die stukjes en foto's samen geven je wel weer een gevoel voor de periodestijl en je steekt en passant het nodige op. Uit de rijen van grachtenhuizen wordt een aantal panden uitgelicht. Dat heeft een uitnodigend effect: toch nog eens gaan kijken als ik in de buurt ben. Dat kan, omdat een kaartje ongeveer aangeeft waar je het gebouw kunt vinden.

Architectuur Amsterdam werkt zo vooral als een ideeënboek of appetizer, waarin je nu en dan grasduint. Dan ontdek je steeds weer iets nieuws. Bijvoorbeeld dat A.C. Bleijs, de architect van de mooie Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station, ook een woonhuis op de Keizersgracht gebouwd heeft. Bijzonder, want na een conflict met Cuypers kreeg Bleijs in Amsterdam nog maar weinig opdrachten.

1987 - 2010: Architectuur Amsterdam is een echte klassieker. Wat brengt de toekomst? De teksten zijn kort genoeg voor een mobiele versie, die je tegen betaling kunt installeren. Het zou mij niet verbazen als nieuwe edities ook on-line te bekijken zullen zijn. 

Amsterdam Architectuur. Een gids.
Redactie: Guus Kemme en Gaston Bekkers.
Fotografie: Jan Derwig.
271 blz. met vele illustraties in kleur.
ISBN 978 90 6868 559 6
Prijs € 29,90.
Uitgeverij THOT Bussum, 2010.

Amsterdam Architecture. A guide.
Editors: Guus Kemme en Gaston Bekkers.
Fotography: Jan Derwig.
271 p. with many illustrations in color.
ISBN 978 90 6868 562 6

Price € 29,90.
Uitgeverij THOT Bussum, 2010.