Bouwmeesters met draagvlak
26 februari 2010 - 9:50pm — Bert Franssen
Een boek over 24 projecten van architecten Joop en André van Stigt is meer dan op zijn plaats. Joop en zoon André zijn ‘de mannen die de stad niet wilden laten slopen,’ schreef het Parool ooit. ‘Zonder Van Stigt had Amsterdam er heel anders uitgezien,’ schreef ik zelf. Want veel door Van Stigt verbouwde panden, waaronder absolute topmonumenten, waren bijna afgebroken. Zoals Entrepotdok, Oranje Nassau Kazerne, Posthoornkerk, Vondelkerk, Graansilo’s, Pakhuis De Zwijger, Olympisch Stadion. Een ongehoorde reeks gebouwen, op basis van ‘deskundige’ haalbaarheidsonderzoeken rijp voor de sloop verklaard, wat veel zegt over dergelijke onderzoeken. Bouwadviesbureaus, ‘de epidemie die woekert in de bouwwereld’ (Wiek Röling), proberen op zeker te spelen en ontmoedigen renovatie of hergebruik. De Van Stigts echter maken op basis van een uitzonderlijke kennis van de benodigde technieken een realistische kostenbegroting, vermijden onnodig dure ingrepen, en zoeken naar nieuwe functies die passen bij het bestaande gebouw komen altijd veel lager uit.
Een boek over 24 projecten van architecten Joop en André van Stigt is meer dan op zijn plaats. Joop en zoon André zijn ‘de mannen die de stad niet wilden laten slopen,’ schreef het Parool ooit. ‘Zonder Van Stigt had Amsterdam er heel anders uitgezien,’ schreef ik zelf. Want veel door Van Stigt verbouwde panden, waaronder absolute topmonumenten, waren bijna afgebroken. Zoals Entrepotdok, Oranje Nassau Kazerne, Posthoornkerk, Vondelkerk, Graansilo’s, Pakhuis De Zwijger, Olympisch Stadion. Een ongehoorde reeks gebouwen, op basis van ‘deskundige’ haalbaarheidsonderzoeken rijp voor de sloop verklaard, wat veel zegt over dergelijke onderzoeken. Bouwadviesbureaus, ‘de epidemie die woekert in de bouwwereld’ (Wiek Röling), proberen op zeker te spelen en ontmoedigen renovatie of hergebruik. De Van Stigts echter maken op basis van een uitzonderlijke kennis van de benodigde technieken een realistische kostenbegroting, vermijden onnodig dure ingrepen, en zoeken naar nieuwe functies die passen bij het bestaande gebouw komen altijd veel lager uit.Het past een beetje bij de Van Stigts dat ze zo’n boek eerst niet zagen zitten, want het zijn geen mensen van uiterlijk vertoon, glossy magazines en schitterende monografieën. Auteur Eisse Kalk werkt vanuit Agora Europa in een van de verbouwde complexen: het Entrepotdok, het 400 meter lange topmonument bij Artis. Toch heeft het boek niet het karakter gekregen van een (overbodige) lofzang op Van Stigts werk. Het werd ook geen typisch architectenboek, maar biedt op de eerste plaats erg veel nuttige informatie over het plan- en bouwproces van de ontwerpen. Met veel prachtige foto’s, maar zeker ook met veel tekst. Over mensen in bouwbedrijf, corporaties, monumentenbeschermers. Alles gebaseerde op tientallen gesprekken. Het Stimuleringsfonds voor Architectuur had er een subsidie voor over. Twee vragen staan centraal: hoe is het gebouw behouden en wie hebben daaraan bijgedragen.
Centraal in het boek staat de herontwikkeling van 24 Van Stigt-projecten. Daarnaast bevat het essays van Wiek Röling, oud-hoogleraar aan de TU Delfst en Kiek Houthuysen, die opkomt voor rechten en belangen van Amsterdamse bewoners.
Met de titel van het boek Bouwmeesters met draagvlak bedoelt de auteur vooral draagvlak in de samenleving. Veel geredde gebouwen hebben een nieuw leven gekregen dankzij initiatieven van burgers. Van buurtcomité ’s (Entrepotdok, Oranje Nassau Kazerne, de Graansilo’s). Van vrijwilligers die stichtingen tot behoud oprichtten (Vondelkerk, Posthoornkerk, Olympisch Stadion), waarbij soms één enkele doordouwer doorslaggevend is geweest, zoals Piet Kranenberg bij het Olympisch Stadion. Van een alert Cuypers Genootschap, dat voor De Zwijger door een monumentenstatus aanvroeg. Vaak duurt het dan nog vele jaren om overheden en opdrachtgevers te overtuigen.
Door kennis van techniek meer kunnen leveren voor hetzelfde geld, dat is een van de ‘geheimen’ van Van Stigt. Het bureau bezit groot vakmanschap, dringt tot in het pietluttige door in ook het kleinste detail. Het functionalistische uitgangspunt ‘form follows function’ draaien de Van Stigts eenvoudig om: ‘function follows form…’.
Bert Franssen
Titel: Bouwmeesters met draagvlak. Architectenbureau Van Stigt. 2005.
Auteur: Eisse Kalk.
192 blz. met vele illustraties in kleur. Prijs € 22 excl. verzendkosten
ISBN-10: 90-811002-1-1 ISBN-13: 978-90-811002-1-2 .
Bestellen: € 25 overmaken op giro 2794095 t.n.v. Agora Europa te Amsterdam o.v.v. de titel en uw naam en volledige adresgegevens.