Architectonisch gaat de binnenstad terug tot de zeventiende eeuw - enkele uitzonderingen, zoals de Oude Kerk en de Olofskerk, daargelaten. Eerdere bebouwing is vervangen of bij grote stadsbranden verloren gegaan. Ook in latere eeuwen is er flink gebouwd. Zo stamt de Stationsomgeving uit de jaren rond de wisseling van de negentiende naar de twintigste eeuw. Deze bebouwing wordt inmiddels ook als belangrijk erfgoed erkend. De Amsterdamse binnenstad staat dan ook terecht op de kandidatenlijst van Werelderfgoed van de Unesco.
Maar het blijft oppassen geblazen. Met name in de jaren zestig en zeventig is er flink huisgehouden in de historische bebouwing. Het idee was om ruim baan te maken voor de auto en daarvoor moest flink gesloopt worden. De bevolking heeft daar een stokje voor gestoken en inmiddels hebben in Amsterdam de voetgangers en fietsers het voor het zeggen. Zo zijn er altijd plannen voor nieuwe invullingen, die soms geslaagd, ook heel bedreigend kunnen zijn. Jan en alleman bemoeien zich daar dan mee. Niet tot ieders vreugde, maar op die manier werden wél de Jordaan en de Nieuwmarktbuurt gered. Actie- en pressiegroepen zorgden voor de komst van stijlvol straatmeubilair. Maar we zijn er nog lang niet. Heel ernstig is bijvoorbeeld de ordinaire buitenreclame, die Damrak en andere straten ontsieren.
Zo blijft de Amsterdamse binnenstad in beweging. Een aardig initiatief is het plan van Stadsherstel om een lang geleden gesloopte stadstoren, de Haringpakkerstoren aan het Singel, te reconstrueren. Ook de relatie met het IJ wordt beter. Het open havenfront dat door de bouw van het Centraal Station verdween, komt niet terug. Maar de toegang tot het IJ wordt wel een stuk beter door ingrepen in het station zelf en door het oevergebied tot voetgangerszone te maken. Op dit moment is het 1012-programma actueel (1012 is de postcode van de oude binnenstad, met onder meer het Wallengebied). Vooral wethouder Lodewijk Asscher heeft hieraan zijn naam verbonden. Het plan beoogt verloedering en de misstanden terug te dringen en gevarieerdere recreatie mogelijk te maken met onder meer horeca, kunst en historisch toerisme . Het red light district blijft, dat wil iedereen, maar de grootschalige uitwaaiering wordt ingeperkt, misstanden worden bestreden.
Buurten in wijken Amsterdam-Centrum:
De Jordaan | Westelijke Eilanden | Westerdokseiland | Nieuwmarktbuurt en Wallen | Grachtengordel | Plantage | Oostelijke Eilanden | Oosterdokseiland.
Rondleidingen
Rondleidingen in Amsterdam Centrum