De Bellamy Atlas. De transformatie van een Amsterdamse voorstad
11 juli 2012 - 9:32am — Bert Franssen
De Bellamy Atlas beschrijft de geschiedenis van de Bellamybuurt, zoals eigenlijk iedere buurt er een nodig heeft. De geschiedenis kan bijvoorbeeld uitgangspunt zijn bij het maken van nieuwe plannen, zodat de wijk zijn karakter kan behouden. Het boek is, door verschillende auteurs, helder geschreven, bepaald niet journalistiek, maar met een gedetailleerd inkijkje in de historie van de buurt, geïllustreerd met veel foto's en talloze kaarten - daarvoor is het natuurlijk ook een atlas.
De Bellamybuurt ligt ten oosten van de Kostverlorenkade, is onderdeel van stadsdeel West, werd vroeger de Kinkerbuurt-Noord genoemd. Ten westen van de Kostverlorenkade vind je De Baarsjes. De bebouwing, meest daterend uit de 19de- en vroeg-20ste-eeuw, volgt de hoofdstructuur van het onderliggende landschap. De straten lopen oost-west, parallel aan de Jordaan en de Overtoom . Het landschap bestond uit veenontginningen in de vorm van 'weren', smalle, kilometerslange stroken land van 112 meter breed , gescheiden door afwateringssloten: stroken, nog altijd te herkennen in het stratenpatroon dus.
De percelen werden steeds verder onderverdeeld. Tuinen, erven en werven werden steeds meer teruggedrongen. Tegelijk nam de openbare ruimte nam toe, de straten werden breder, al zijn ze voor Amsterdamse begrippen nog vrij smal. De buurt bevat overigens ook het oudste stadsvernieuwingproject: in 1974 werd nieuwbouw opgeleverd in de Bellamystraat, in de toen gebruikelijke povere kwaliteit.
Het boek bevat een reeks essays en een atlas. De essays beschrijven de geschiedenis van de buurt.
In het Atlasdeel zijn veel historisch kaartmateriaal en foto's uit de oude doos verzameld, afkomstig uit de Beeldbank van het Stadsarchief en een plakboek van een familie. Je ziet de veranderingen, waaraan de overheid overigens nauwelijks te pas is gekomen.
Dan is er een heel interessant analysedeel met thematische kaarten, gemaakt door Jan Peter Wingender en Stephan Schagen. Daaruit blijkt onder meer dat het water langzaam de buurt uit verdween. In de wijk, ooit doorkuist door talloze sloten, bleef uiteindelijk alleen de Kostverlorenvaart over. De afwateringsfunctie van het open water werd overgenomen door de riolering, het vervoer van kleine scheepvaart door het vervoer over de weg. Omslagpunt was 1890, met de demping van alle sloten. Na 1900 keerde de buurt zich ook af van de Kostverlorenkade. Aan de kade was ooit een boeiend bedrijvenlandschap te zien, goed voor romantische prenten, maar de vaart is nu slechts een hoofddoorvaarroute, de kaden werden daardoor stenig en hoger.
De Bellamy Atlas. De transformatie van een Amsterdamse voorstad.
Uitgever: THOTH, Bussum, 2012.
Redactie: Minke Wagenaar
Auteurs: Minke Wagenaar, Fred Feddes en Jouke van der Werf
ISBN 9789068685275. Prijs € 29,90
Uitvoering: Gebonden / 26,5 x 24 cm / 128 pagina's met 134 ill. In kleur