De Gouden Eeuw

Er zijn meer goede boeken over de Gouden Eeuw geschreven. Maar dit boek van de historici Hans Goedkoop en Kees Zandvliet is een tamelijk zeldzaam voorbeeld van een uitgave die voor een heel breed publiek geschreven is, zonder dat het de inhoudelijke kwaliteit in de weg stond. Met een weldadige economie van woorden, worden in korte schetsen de wezenlijk aspecten van de Gouden Eeuw beschreven. Bijvoorbeeld de grote zorgzaamheid van de samenleving, waar geen land aan kon tippen. Maar ook minder vleiende onderwerpen als de slavernij, en het vele geweld waarmee de opkomst van de economie gepaard ging, lang weggemoffeld of als een voetnootje behandeld.

Omdat in 2013 het 400-jarig bestaan van de Amsterdamse Grachtengordel gevierd wordt, was het moment daar om uit te pakken met het thema De Gouden Eeuw. De VPRO verzorgt een tv-reeks, in het Amsterdam Museum is een tentoonstelling gaande en dit boek 'De Gouden Eeuw' verscheen. Het is op tijdschriftformaat uitgegeven, met heel veel plaats voor grote illustraties om voor veel mensen aantrekkelijk te zijn. Voor dat grote publiek is onze geschiedenis namelijk geen buitengewoon issue, zodat nog net zo lang geleden gepleit werd voor een geschiedenismuseum.

De Gouden Eeuw is natuurlijk wel een fascinerend onderwerp. Het gaat over een nieuwe staat, die kort na zijn geboorte al gepiekt heeft. Zoals de auteurs schrijven: 'In een hoekje van Europa dat nooit veel opmerkelijks had laten zien, kwam plotseling alles te samen wat opwindend en opmerkelijk was.' De burger zelf maakte er de dienst uit, kon zijn eigen geloof uitkiezen, immigranten waren welkom. De handel in aandelen begon er voor het eerst in de geschiedenis, wetenschap en kunst bloeiden. Het land was ruim een halve eeuw centrum van de wereld. Waarna het almaar afgleed en nu, door grote landen omringd, weinig aanzien heeft, en goed beschouwd blij mag zijn een onderdeel te zijn van het grote Europa als een land dat goed op zijn centjes past.

Dat de geschiedenis van de Gouden Eeuw telkens opnieuw geschreven wordt, is overigens niet verkeerd. Want voortschrijdend inzicht heeft al menigmaal het beeld van deze bloeiperiode doen kantelen. Zo is pas zo'n 30 jaar geleden rechtgezet, op zich een verbijsterend, dat de handel op Azië zeker spectaculair was, maar absoluut geen hoofdaak, eerder bijzaak. In feite was de gewone, brave vaart op de Oostzeelanden via de Sont de kurk waar de handel op dreef. Een voorbeeld van zaken die in dit boek nu eens voor een breed publiek rechtgezet wordt.

De Gouden Eeuw. Proeftuin van onze wereld.
Auteurs: Hans Goedkoop, Kees Zandvliet
192 blz. met vele illustraties in kleur. Prijs € 29,95
ISBN: 978.90.5730.880.2
. Walburg Pers, Zutphen 2012